Babatngon
- Mayda impormasyon hini nga artikulo nga aada han Iningles nga bersyon nga angay ighubad ha Winaray
| Tigaman Buhatan | |
| [[Image:{{{imagefile}}}|250px|center|{{{imagecaption}}}]]{{{imagecaption}}} | |
| Nahamutangan | |
 | |
| Kagamhanan | |
| Rehiyon | Sinirangan nga Kabisay-an (Rehiyon VIII) |
| Probinsya | Leyte |
| Distrito | |
| Mga Baranggay | |
| Income Class: | ikaupat nga klase nga bungto |
| Alkalde/Mayor | |
| Pisikal nga mga karakteristika | |
| Populasyon
Total (2000) |
20,946 |
| Sensus han Populasyon Babatngon, Leyte | |||
|---|---|---|---|
| Sensus | Populasyon | +/- | |
| 1990 | 17,795 | ||
| 1995 | 19,653 | 2.0% | |
| 2000 | 20,946 | 1.38% | |
| 2007 | 24,067 | 1.93% | |
| 2010 | 25,575 | 0.84% | |
| 2015 | 27,797 | 1.16% | |
An Babatngon usa nga ika-upat nga klase nga munisipalidad o bungto han probinsya han Leyte ha Sinirangan nga Kabisay-an nga rehiyon han Kabisay-an ha Pilipinas. Sumala han 2000 census, mayda ini populasyon nga 20,946 ka tawo ha 4,081 nga panimalay.
Nahamutangan[igliwat | Igliwat an wikitext]
An Babatngon nahamutangan han amihanan nga dapit han isla han Leyte, ha daplin han Baybayon han Carigara. Nahamutangan ini hin gamay nga patag nga baga hin ginpapalibotan hin mga kabugkiran ngan dida han amihanan nga pagsulod hit Estrecho han San Juanico (San Juanico Strait), nga nagtutunga hit Samar tikang hit Leyte. It mga sakayan o barko nga tikadto o tigawas han Syudad han Tacloban naagi dida pinaagi han pilot station han Canaway, usa han mga gudti-gudti nga isla hinin Estrecho. An bungto katloan kag tulo (33) ka kilometro ha amihanan-katundan tikang ha Tacloban ngan mga napulo (10) ka kilometro ha amihanan han San Miguel. Mga gudti-gudti nga mga isla nga puno hin kakahoyan hin lubi mabibilngan ha kadagatan sapit han bungto dida han Estrecho han San Juanico. An pinaka-importante hini amo an Rizal, Magsaigad, Tabigue, halos ngatanan tikang ha sidlangan ngadto han kalundan.
Mga Baranggay[igliwat | Igliwat an wikitext]
An Babatngon mayda karuhaan kag lima (25) nga baranggay.
|
|
Mga Kiritaon[igliwat | Igliwat an wikitext]
.
Kasaysayan[igliwat | Igliwat an wikitext]
Nahamutangan han Kaagi[igliwat | Igliwat an wikitext]
Mayda mga dirudilain nga bersyon kon diin an syahan nga bahin an una nga gin-ukyan ha Babatngon. Mayda mga nasiring nga an syahan nga lugar nga gin-ukyan tinawag nga San Juanico ha Isla han Bacod Island nga dida ginkuhaan an ngaran han Estrecho han San Juanico. Mayda liwat iba nga nasiring nga an syahan nga gin-ukyan an San Vicente nga kabahin han Isla han Bacod, samtang mayda liwat mga nasiring nga an syahan nga gin-ukyan didto hiton yana nga baranggay nga Malibago. Iton bersyon nga ginpaboran, amo ini, nga an Babatngon ngan Malibago mga bulag nga urukyan ha ligid han estrecho han San Juanico dida han ika-17 nga siglo ngan han pagdako hini, nahauna an Babatngon kahimo nga bungto kaysa han iba nga mga baranggay o urukyan.
Mayda liwat bersyon nga nasiring an Babatngon gintukod komo usa nga outpost. Inin nga bersyon posible mapakita nga tinuod tungod hin duha nga "baluartes" o mga bantayan ha Bijuco and Magisgad.
Pag-ukoy[igliwat | Igliwat an wikitext]
An Babatngon gin-ukyan han 1540 hin mga taga Carigara, Catbalogan ngan mga taga Bohol. An mga Bol-anon namaligya hin mga banig, mga abaca nga hiniro, mga sundang ngan iba pa nga paraliton. Usa ka adlaw, han mga harani han kataposan han tuig 1600, an mga Bol-anon nga mga mamamaligya nahaunong ngan waray makalakat tikang han yana nga nahamutangan han Babatngon tungod hin mga lain nga mga hangin. An bungto hini nga panahon gintabonan hin magrabong nga mga kagurangan tikang ha kadagatan ngadto ha kabugkiran ngan damo an pandan ngan mga mayabas nga kahoy. Tungod kay nanginahanglan hira hin pagkaon, namiling hira hin mga ilahas nga hayop ngan damo an ira nabilngan nga wild game (mga ilahas nga hayop nga puyde kaonon). Tungod hin kalipay han ira syahan nga damo nga nadakop, nanguli hira ngan nagsumat han ira mga paisano mahitungod han lugar. Tungod hini nga balita ngan tungod kay karuyag liwat hira mangukoy hin mga katunaan nga puyde tamnan ngan tag-iyahon, damo nga mga Bol-anon nangada nga mayda mga dara nga dagko nga mga igdarakop hin hayop nga ira gintawag nga "batong" nga ginhimo tikang hin abaca.
Tikang han pulong nga "batong", ginngaranan an lugar nga "Babatngon" - (buot sidngon an lugar nga kon diin an babatongon). An mga syahan nga mga Espanyol nagngaran han bungto nga "Babagnon" pero an mga tagadida, ginbalyo an ngaran ngadto hin "Babatngon" agod madurudali an pagluwas.
Panahon Kolonyal[igliwat | Igliwat an wikitext]
An syahan nga panuyo han mga Espanyol nga conquistador amo an relihiyon, amo nga hi Padre Juan Quimbo naghimo han syahan nga simbahan. Han pagbalyo han siglo, ginbalhin han mga frayle an paroko ngadto han mga padi nga secular. Ini an mga ginhinumdom tungod han ira amot han paroko:
Hi Padre Masecampo nga nagtukod han syahan nga kamposanto nga nagpadayon tubtob yana; Hi Padre F. Langteco nga nag-otro pagtukod han simbahan han kabungkag hini tungod han mga bagyo; hi Padre A. Colasito nga naghimo han kampanaryo; hi Padre F. Rostata nga nagtikang han paghimo otro han simbahan katapos han gyera; ngan ha kataposan, hi Padre A. Alve nga amo an nagtapos han Simbahan han Babatngon. Hi Fr. Alve amo gihapon an naghimo han syahan nga kumbento.
Yana, mayda napulo nga mga katig-uban o organisasyon nga naghahatag hin dungog kan San Vicente Ferrer, an patron nga santos han Babatngon. Sumala hin census, tikang hin mga 12,000 nga na-ukoy, mga kasiaman kag walo (98) la iton diri-Katoliko.
Panahon han Rebolusyon[igliwat | Igliwat an wikitext]
Han 1901, mayda mga rebolusyonaryo nga pinamunoan ni Domingo Inbrua nga nakig-away han mga guardias civil ngan nanalakay han mga balwarte han Carigara ngan Barugo. An mga rebolusyunaryo nga an armas la nira mga sundang nga mga iba nga simple nga garamiton naghatag hin kahadlok han ira mga kaaway.
Pangiskwelahan[igliwat | Igliwat an wikitext]
An Babatngon in may 20 nga pampubliko na eskwelahan pan-elementarya:
Ngan may-ada ini upat na pampubliko na eskwelahan pansekundarya:
Mga sumpay ha gawas[igliwat | Igliwat an wikitext]
- Philippine Standard Geographic Code Ginhipos 2012-04-13 han Wayback Machine
- 2000 Philippine Census Information Ginhipos 2005-09-23 han Wayback Machine
 Probinsya han Leyte | |
|---|---|
| Mga Bungto: |
|
| Mga Syudad | (Diri sakop hit probinsya, pero gingrupo ha Leyte han National Statistics Office) |