Ginikanan han Can-avid

Mapa nga nagpapakita kun hain an Can-avid, Eastern Samar

An Ginikanan han Can-avid in usa nga alamat nga baga-baga hin produkto hin imahinasyon ngan kasaysayan, in nakakaikag gud man hin interes.

An Can-avid, usa ha ika-upat nga klase nga bungto han probinsya han Eastern Samar ha Sinirangan nga Kabisayaan nga ada ha ikawalo nga rehiyon ha Pilipinas. Sumala han 2010 census, mayda ini populasyon nga 19,785 ka tawo ha 3,174 nga panimalay.

Kasaysayan

An kasaysayan han bungto han Can-avid masisiring nga nagtikang ha 1604 han ginbunyagan han mga misyonaryo nga mga Jesuit an mga tawo tikang ha iba-iba nga ilawod ngan iraya ha Ibabao, an dati nga pulong para han Sinirangan Samar. Ini nga mga misyonaryo tikang ha Residencia de Palapag ngan an ira karuyag kay makapagtanom hin pamalandong ngan pakikipaghuruhimangraw ha mga lokal nga katawhan. An ira mga natipon nga mga tawo, nga han una nagbuburublag la, amo na ini an ira tinawag nga mga bungto.

Jubasan: Pre-Hispaniko nga Urukyan

Usa ha mga napagkatirig-ob han mga misyonaryo an bungto han Jubasan. Amo ini an mga tawo nga mangurukoy dida dapit han Ulot River pira ka kilometro tikang han baba han Can-avid. Dako an importansya hini nga bungto kay amo ini an urog nga aragian para makatabok tikang ha Ibabao ngadto ha Samar. Han 1616, sinisiring nga 600 na an populasyon han Jubasan ngan an karuyag gud han mga tawo, umukoy harani han mga taranuman para haira mga panginabuhi.

An Rebelyon ni Samuroy

Han Hunyo 1, 1649, nagkamay-ada hin pag-aalsa an mga katawhan laban han mga espanyol ha pangunguna ni Agustin Samuroy. Umapi hini nga rebelyon an mga taga-Jubasan. Ha katapus-tapusan hini nga rebelyon, an mga tawo han bungto han Jubasan la gihap an napirdi. Pero katapos han giyera han mga espanyol ngan mga amerikano, ini nga bungto, gin-ukyan utro ngan ira na ini gintawag nga Giboangan.

An Pag-ulwak han Paric

Tungod han giyera, kadam-an nga mga Jubasanon nga natubos nagkatitirok utro ngan ira ini tinawag nga Paric. Han una, an Paric kay dako nga parte han Tubig (Taft, Sinirangan Samar) pero han 1768, han pag-abot han mga Pransiskano, ira naisipan nga ibulag an Paric ha Tubig. Ngan han 1839, ha pangunguna ni Fr. Manuel Valverde, nabutngan hin convento, a escuela de instruccion primaria o iskwelahan ha parokya ngan simbahan mismo ha Paric. Han 1860, naging bungto an Paric kay sumala may-ada na ini eksakto nga papulasyon para makasuporta hin usa nga padi ha parokya.

An Pag-tubo han Barrio Maria Angeles

Han 1886, matapos pag-isipi han mga kapadian ha iba-iba nga parokya tikang ha iba-iba nga mga hagrapit nga bungto, nag-petisyon ini hira han Gobernador-Heneral han Pilipinas nga ibalhin an pagdako han ira visita ha bag-o nga poblacion nga tatawagon nga Dolores. Damo an bumal-in hini nga poblacion pero may-ada iba nga namiling hin bag-o nga urukyan. An ira nabilngan, amo na ini an ira gintawag nga Maria Angeles, harani dapit ha Ulot River.

Pagbalyo han Ngaran han Bungto

Maria Angeles - Victoria

Han 1896, sumala may-ada na kuno 913 nga poulasyon an Maria Angeles, an Carolina may-ada 322 ngan an Balagon may-ada 170. An ira mga pangunahin nga mga produkta in abaca, copra, gabi, palay ngan palawan. Han pagkaada ngahaw hin giyera han mga Espanyol ngan mga Pilipino, an Maria Angeles nagpakita hin suporta kan Heneral Vicente Lukban. Ngan ira ini ipinakita ha pamaagi han pagbalyo han ngaran han ira bungto tikang ha Maria Angeles ngadto han Victoria.

Victoria - Canabid

Han kapirdihan han mga Pilipino tikang hini nga giyera, an mga opisyales hini nga bungto, ira naliwat ginbalyuan an ngaran ngadto han Canabid. Ngan sumala han 1903 nga census, may-ada na kuno ini populasyon nga 1,107 ngan an Balagon may-ada 192.

Bungto han Can-avid

Sensus han Populasyon Can-avid, Eastern Samar
Sensus	Populasyon		+/-
1990	13,254		—
1995	15,759		3.5%
2000	17,228		1.93%
2007	18,173		0.74%
2010	19,785		1.18%

Baryo la an Canabid han Dolores pero pag-abot han Hunyo 15, 1948, naging opisyal na hiya nga bungto tungod han pagpresentar ni Konggresman Adriano Lomuntad han Republic Act No. 264 ngadto han Konggreso han Pebrero 14. Ini nga bag-o nga jurisdikyon nagkaada hin canonical dedication bilang Our Lady, Queen of Angels.

An pagbag-o han ngaran han bungto tikang ha Canabid ngadto ha Can-avid kay diri gud klaro kun kakan-o nahinabo. Sinisiring nga bisan han 1900s, diri pa gud nakadokumento ini nga pagbalyo han ngaran. Pero, sinisiring liwat nga usa ha mga posibilidad kay para makahimo ini hin impresyon nga daan na ini nga bungto. Dara han letra nga mga hinuram tikang ha Espanyol, "C" ngan "V", natatagan an ngaran hin halaba ngan riko nga tradisyon.

Ha pagkayana, sinisirng nga may-ada kuno mga uru-istorya nga magpepetisyon an Kongreso han Sinirangan Samar nga ibalik an daan nga ngaran hini nga bungto—Maria Angeles.

Mga Barangay

An Can-avid mayda karuhaan kag walo (28) nga baranggay.

Balagon Baruk Boco Caghalong Camantang Can-ilay Cansangaya Canteros Carolina Guibuangan Jepaco Mabuhay Malogo Obong

Pandol Barangay 1 Poblacion Barangay 2 Poblacion Barangay 3 Poblacion Barangay 4 Poblacion Barangay 5 Poblacion Barangay 6 Poblacion Barangay 7 Poblacion Barangay 8 Poblacion Barangay 9 Poblacion Barangay 10 Poblacion Salvacion Solong Rawis

Mga Sumpay ha Gawas

• Philippine Standard Geographic Code Ginhipos 2012-04-13 han Wayback Machine
• 2000 Philippine Census Information Ginhipos 2005-09-23 han Wayback Machine