Kitaa an tinikangan para han La Paz, Leyte

[[Image:Ph locator leyte la paz.png|right|Mapa han Leyte nga nagpapakita kon hain an La Paz]]

An '''La Paz'''<ref>https://psa.gov.ph/content/la-paz-leyte</ref> <ref>https://www.philatlas.com/visayas/r08/leyte/la-paz.html#sectionBrgys</ref>usa ha ikalima nga klase nga [[bungto Pilipinhon|bungto]] han [[lalawigan Pilipinhon|probinsya]] han [[Leyte (probinsya)|Leyte]] ha [[Sinirangan nga Kabisay-an|Sinirangan nga Kabisayaan]] nga ada ha [[:en:Eastern_Visayas|ikawalo nga rehiyon]]<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Eastern_Visayas</ref> ha [[Pilipinas]]. Sumala han [http://rsso08.psa.gov.ph/sites/default/files/Special_Release_POPCEN_ISSN%2017SR0837-53_La%20Paz.pdf 2015] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190426064607/http://rsso08.psa.gov.ph/sites/default/files/Special_Release_POPCEN_ISSN%2017SR0837-53_La%20Paz.pdf |date=2019-04-26 }} census<ref>https://psa.gov.ph/sites/default/files/attachments/hsd/pressrelease/Eastern%20Visayas.pdf</ref>, mayda ini [[populasyon]] nga 19,998 katawo ha 19,998 nga panimalay.

== Kasaysayan<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/La_Paz,_Leyte</ref> ==
An alamat han '''La Paz''', nga baga-baga hin produkto hin imahinasyon ngan kasaysayan, in nakakaikag gud man hin interes.

Ginsisiring nga han una nga panahon, may parag-isda, an ngaran ''Capuyong'', nga tikang ha Samar ngan kumadto ha Abuyog para ibaligya an iya mga nadakop. Didto niya nakatapo ngan hinigugma hi ''Casinas'' ngan iginkasal kuno in hira, siring pa man han uru-istorya han kapanahunan han mga Espanyol. Katapos han ira kasal, bumaya hira ha Abuyog para mamiling hin lugar nga ira babalayan. 

Han dumangat hira hin usa nga salog nga tinatawag nga Gibuga, ngan ira ginbaktas an kahilabaan hini nga salog hasta nga nakaabot hira hini nga usa pa nga salog, an tawag liwat, '''Cabadyangan''', ngan didto hira pumirme. Nagkaada hira hin tulo nga anak: hira Garcia, Gabic ngan Badol. Pandagko hini nira, lumakat hi Gabic pakadto ha Hindang. Hi  Badol liwat pumirmi ha Dagami. Hi garcia la an nagpabilin. Naka-asawa liwat ini hi Garcia hin babayi tikang ha Abuyog ngan nagkaada hira hin disi-otso (18) nga mga anak.

Han kapanahunan na kun diin an mga Espanyol pumirmi na gihap ha may ira dapit, nakurian ini nga mga Espanyol ha pagpatuod kanda Capuyong ngan Casinas para maging Katoliko kay madig-un gud an ira pagtuo han ira relihiyon. Tungod hini, iginhigot ini hira ha usa nga tipod nga puno hin mga bato ngan iginhapil ha may baybayon hit Dulag.

Pira-pira la kapamilya, tikang ha lahi nira Capuyong ngan Casinas, an nag-ukoy o naghuron didto dapit ha Cabadyangan tutob 1876. may mga kriminal liwat nga nakakita kun gaano kaupay nga lugar an Cabadyangan para pagtaguan. Adi liwat in ''Teniente Paulino (Pauk) Camasin'' han Burauen nga nakabati nga an mga kriminal kuno nagtatago han mga kagugub-an han Cabadyangan amo nga nagdesisyon hiya pagdakop haira didto. 

Han nakadto hiya, iya nakit-an an mataba nga katunaan ngan mag-upay nga kagugub-an han rehiyon. Amo nga han iya pagbalik ha Burauen, ginsumatan niya an mga taga-didto parte han "land of the promise" nga iya nakit-an. Naruyagan han mga taga-Burauen an pag-ukoy hin sugad kaupay nga katunaan amo nga nagdesisyon liwat hira nga humuron ngadto. Nagkaada hin sitio ngadto ngan ha tanan nga mangurukoy, nakadto hi ''Kapitan Estefanio de Paz'' tikang ha Dulag. 

Nagtukod hira hin kapilya didto han sitio bag-o mag-1886. Gintawag liwat ini na kapilya nga '''"rosaryohan"'''. May mga Espanyol nga misyonaryo nga nagbuburubisita didto dapit para magpasamwak ngan magtutdo han doktrina. An mga tawo liwat kinahanglan kumadto ha Dulag para maka-atendir han Semana Santa ngan han mga adlaw nga mayda misa.

Hi Teniente Pauk Camasin liwat, iginkasal kan ''Fermina'', nga nagtikang ha lahi nira Capulong ngan Casinas. Waray hira magka-anak hin nuybi ka-tuig. Nangadi gud ini hira hin matuptup para maanakan hira ngan nagsaad nga ira proprotektaran an imahen han Rosaryohan kun mabatian an ira mga pangadi. Usa ka gab-i, ini hi Fermina nag-inop kan '''''Nuestra Señora de la Paz y Buen Viaje'''''. Ngan hito nga inop, napamatian an ira mga pangadi. Katapos han pira ka-bulan, in usa nga bata gud man an igin-anak nira.

Tuman gud man han ira saad, ini hi Pauk ngan Fermina, kinmadto hira ha Manila para makahimo hin madig-on nga ladawan para kan Nuestra Señora de la Paz. Han nakabati hini an ''Padi han Parokya han Burauen'', dayon niya iginsugo nga ini nga ladawan mahingadto han ira simbahan. Pero an mga tawo ha Cabadyangan, in nahibaro na paghigugma hini na imahen o ladawan nga ira gintutuod nga mailagrosa. Bisan sugad, ginsunod la gihap an sugo han padi han parokya han Burauen pero katapos han pira kaadlaw nga nakadto ini nga imahen, tigda hiya nga nawara. Makalapos pa an duha kaadlaw, inin gintutuod na nga ginkawat gud man ini nga imahen pero nakit-an liwat han iya hadto nga kabutangan balik ha Kapilya han Cabadyangan.

{{Philippine Census			
| title = Sensus han Populasyon <br> La Paz, Leyte
| 1990 = 14311		
| 1995 = 16366		
| 2000 = 17627		
| 2007 = 18650		
| 2010 = 19133		
| 2015 = 19998		
| 2020 = 		
| 2025 = 		
| 2030 = 		
|}}

Kada pagsusugo han padi han Burauen nga pagkuha han imahen, amo liwat an kada pagkawat han mga taga-Cabadyangan para mahibalik ini nga ira Señora de la Paz ha ira kapilya.

Usa kaadlaw, may usa ka tanom, inin nga "''amor seco''" ha tiilan han bado han Nuestra Señora, amo nagkaada hin samok ha sitio. Ira ini igintutuod nga nabalik la an Nuestra Señora nga mag-usaan ngan waray nakawat haiya. Sugadman, an padi han parokya han Burauen, nag-inop nga kun ibalik pa an imahen ha Burauen, may mananabo nga diri maupay haiya. tikang hadto, pumirmi na an Nuestra Señora de la Paz y Buen Viaje han iya kapilya.

Tikang hadto liwat, an sitio ginngaranan hin Cabadyangan. Han napag-uru-istoryahan na liwat an opisyal o pormal na ngaran, nagkasarayod hira nga '''"La Paz"''' an ngaran. Mahitungod han ira hinigugma nga patroness.

== Mga Baranggay ==
An La Paz mayda katloan kag lima (35) nga [[baranggay]].

<table border="0"><tr>
<td valign="top">
* Bagacay East
* Bagacay West
* Bongtod
* Bocawon
* Buracan
* Caabangan
* Cacao
* Cagngaran
* Calabnian
* Calaghusan
* Caltayan
* Canbañez
</td><td valign="top">
* Cogon
* Duyog
* Gimenarat East
* Gimenarat West
* Limba
* Lubi-lubi
* Luneta
* Mag-aso
* Moroboro
* Pansud
* Pawa
* Piliway
</td><td valign="top">
* Poblacion District 1
* Poblacion District 2
* Poblacion District 3
* Poblacion District 4
* Quiong
* Rizal
* San Victoray
* Santa Ana
* Santa Elena
* Tabang
* Tarugan
</td></tr></table>

== Populasyon ==
Mayda kabug-osan nga populasyon an bungto han La Paz nga 19,998 ngada han ika-1 han Agosto sumala han census han populasyon ha tuig han 2015. Mas hataas hin 865 katawo kompara han 19,333 nga kabug-osan nga ihap ha tuig han 2010 nga mas hataas liwat hin 2,371 katawo kompara han 17,627 nga ihap ha tuig han 2000.

1.2% han kabug-osan nga populasyon han Leyte ini nga kadamo han populasyon han La Paz ha tuig han 2015 (dire upod an siyudad han Tacloban). Humitaas ini hin 0.85% kada tuig tikang 2010 ngada 2015 kun ngain mas hataas hin 0.02% tikang 2000 ngada 2015 an kalaksi han pagtubo nga 0.82%. Han 42 nga mga siyudad/bungto han Leyte, an La Paz an ikaupat nga bungto nga pinakamahinay magdamo an populasyon sumala han 2015 nga census.

Mayda kabug osan nga 19,998 katawo an populasyon han mga panimalay han La Paz ngada 2015 kun diin 4.6% nga mas hanaas kompara han ihap ngada 2010 nga 19,124 la katawo. An ngatanan nga populasyon han mga panimalay an kabug osan liwat nga populasyon han La Paz ngada 2015.

Umabot hin 4,980 nga mas hataas hin 730 an kadamo han panimalay ngada 2015 tikang 4,250 ngada 2010.Gumuti liwat tikang 4.5 ngada 2010 ngadto 4.0 ngada 2015 an aberids na kadako han panimalay ha La Paz.

72.70 kilometro kwadrado an ginbanabana nga kabug osan nga kahaluag han tuna han La Paz sumala ngada han imporamasyon han Kawanihan ng Pamamahala sa mga Lupa han Kagawaran ng Kapiligiran at Likas Yaman. 275 katawo kada kilometro kawadrado an resulta nga kasuok han populasyon ngada 2015 nga mas hataas kompara ngada 2000 (242) ngan ngada 2010 (263).

Ha 35 nga barangay han La Paz, an Barangay Luneta an mayda pinakadako nga populasyon nga 1,573 katawo ngada 2015 nga 7.9% han kabug-osan na populasyon han bungto. Santa Ana (1,286), ika-3 nga Distrito han Poblacion (1,227), ika-4 nga Distrito han Poblacion (1,137), Santa Elena (885), ika-2 nga Distrito han Poblacion (832), Duyog (819), Limba (805), ika-1 nga Distrito han Poblacion (743), ngan Mag-aso (722), an iba nga mga barangay nga api han 10 nga mayda pinakadamo nga populasyon.

Samtang an Barangay Bocawon an mayda pinakagutiay nga populasyon nga 230 katawo ngada 2015 nga 1.2% han kabug-osan na populasyon han La Paz. Bagacay West (240), Tabang (252), Caabangan (256), Cacao (259), Calabnian (260), Cagngaran (274), Piliway (304), Pansud (331), ngan Moroboro (331), an iba nga mga barangay nga api han 10 nga mayda pinakagutiay nga populasyon.

Lubi-Lubi (5.46%), Cogon (4.98%), ngan Cagngaran (4.18%) an tulo nga pinakamalaksi dumamo an populasyon nga mga barangay han La Paz batay han kalaksi han pagtubo tikang 2010 ngada 2015. San Victoray, Tarugan, Moroboro, Limba, Bagacay East, Cabañez, ngan Calaghusan nga mayda 1.46% ngadto 3.66% nga kalaksi han pagtubo an iba nga mga barangay nga api han 10 nga pinakamalaksi dumamo an populasyon. Meada negatibo nga kalaksi han pagtubo tikang -0.22% ngada -2.50% an mga barangay han Cacao, Caltayan, Gimeranat East, Pawa, Duyog, Bongtod, Bocawon, Gimeranat West, Piliway, Bagacay West, ngan Pansud. Pahinabot ini nga gumuti an ira mga populasyon ngada 2015.<ref>{{Cite web |title=Archived copy |url=http://rsso08.psa.gov.ph/leyte/special-release/popcen/lapaz |access-date=2019-04-26 |archive-date=2019-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190426064049/http://rsso08.psa.gov.ph/leyte/special-release/popcen/lapaz |url-status= }}</ref>

Reperensya: ISSN 17SR0837 - 53

== Pangiskwelahan ==
An La Paz in may 29 nga pampubliko na eskwelahan pan-elementarya:
<table border="0"><tr>
<td valign="top">
*[[Bagacay East Primary School]]
*[[Bagacay West Primary School]]
*[[Bongtod Primary School]]
*[[Buracan Elementary School]]
*[[Caabangan Primary School]]
*[[Cabadiangan Elementary School]]
*[[Cacao Primary School]]
*[[Calaghusan Elementary School]]
*[[Caltayan Primary School]]
*[[Canbanez Primary School]]
*[[Cogon Primary School]]
*[[Doyog Elementary School]]
*[[Gimiranat East Primary School]]
*[[Gimiranat West Elementary School]]
*[[Jacinta Vivero Memorial Primary School]]
</td>
<td valign="top">
*[[La Paz Central School]]
*[[Limba Elementary School]]
*[[Luneta Elementary School]]
*[[Mag-aso Elementary School]]
*[[Miguel Gernale Memorial Primary School]]
*[[Moroboro Elementary School]]
*[[Nicasio Vivero Memorial Primary School]]
*[[Pansud Primary School]]
*[[Pawa Primary School]]
*[[Piliway Primary School]]
*[[Rizal Elementary School]]
*[[San Victoray Elementary School]]
*[[Santa Ana Elementary School]]
*[[Tarugan Primary School]]
</td></tr></table>

Ngan may-ada ini tulo na pampubliko na eskwelahan pansekundarya:
<table border="0"><tr>
<td valign="top">
*[[Atty. Roque A. Marcos Memorial School (La Paz National High School)]]
*[[Buracan National High School]]
*[[Sta. Ana National High School]]
</td></tr></table>

== Pista ==
An piyesta han La Paz kada ikabaynte-siyete kutob ikabaynte-otso (27-28) hit Abril. Iginseselebrar nira an kamakagarahom han ira tinutuoran nga hi [https://www.tripadvisor.com.ph/LocationPhotoDirectLink-g1026427-d3533184-i190182437-Our_Lady_of_Antipolo_Shrine-Antipolo_City_Rizal_Province_Calabarzon_Reg.html '''Nuestra Señora de la Paz y del Buen Viaje''']<ref>https://www.tripadvisor.com.ph/LocationPhotoDirectLink-g1026427-d3533184-i190182437-Our_Lady_of_Antipolo_Shrine-Antipolo_City_Rizal_Province_Calabarzon_Reg.html</ref> (Our Lady of Peace and Good Voyage). Dinhi gihap nagtikang an kadungan nga pista nira nga gintatawag nga '''[https://www.facebook.com/Viajedores-festival-La-Paz-Leyte-266698770158474/ Viajedores Festival]'''<ref>https://www.facebook.com/Viajedores-festival-La-Paz-Leyte-266698770158474/</ref>  kun diin ira igingagawas it ira damo nga psasalamat han mayabong nga ani ha parte han ira pagsasaka ngan iba pa nira nga mga pangkinabuhi. 

Han nag-agi pala nga ika-disisais (16th) nga [[:en:Pintados-Kasadyaan|Pintados-Kasadyaan Festival]]<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Pintados-Kasadyaan</ref> ha [[:en:Tacloban|Siyudad han Tacloban]]<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Tacloban</ref>, nag-ika-upat ini nga panayaw han Viajedores Festival gikan La Paz, Leyte.

==Mga Sumpay ha Gawas==
*[http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Philippine Standard Geographic Code] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413163013/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp |date=2012-04-13 }}
*[http://www.t-macs.com/kiso/local/ 2000 Philippine Census Information] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050923180448/http://www.t-macs.com/kiso/local/ |date=2005-09-23 }}{{Leyte}}

{{turók}}

[[Kaarangay:Mga Waraynon nga bungto]]
[[Kaarangay:Mga bungto ha Pilipinas]]
==Mga Ginkuhaan==

{{reflist}}<br />