Kitaa an tinikangan para han Manók

{{Taxobox | name               = Manók | status        = DOM
 | image         = Female pair.jpg
 | image_width   = 250px
 | image_caption      = Sunoy ngan ugang
 | regnum        = [[Animal]]ia
 | phylum        = [[Chordate|Chordata]]
 | classis       = [[Aves]]
 | ordo          = [[Galliformes]]
 | familia       = [[Phasianidae]]
 | genus         = ''[[Junglefowl|Gallus]]''
 | species       = '''''G. gallus'''''
 | binomial      = ''Gallus gallus''
 | binomial_authority  = ([[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758)
 | synonyms           = ''Gallus gallus domesticus''
 }}
An '''manók'''<ref>Abuyen, Tomas A. '''Diksyunaryo Waray-Waray [Visaya] English-Tagalog'''. Kalayaan Press Mktg. Ent., Inc. Quezon City. Tuig 2000. ISBN 971-08-6050-X. Pakli Ihap 227. </ref> (''Gallus gallus'', danay, ''Gallus gallus domesticus'') usa ka klase nga hinoptan nga hayop. [[Tamsi]] ini nga nahatag hin pagkaon sugad hit ira [[bunay]] ngan [[karne]]. It iba nga manok nga sunoy  ginaalagaan para [[bulang|panbulang]].

Sunoy it tawag ha lalaki nga manok. It babaye naman nga diri pa pisó-an amo an tinatawag nga dumaraga. It pisó-an nga babaye, ugang o umagak naman it tawag. It batan-on nga manok, tinatawag nga pisó o siwo.

Nabulig liwat it mga manok ha pagpukaw pamaagi it ira mga tugaok.

It manok nakaon hit tanum ug mga bunga hito upod it humay ngan bugas.  Nakaon liwat hira hin mga gudtiay nga mga hayop sugad hit ulod ngan insekto.
[[File:Day old chick black background.jpg|left|thumbnail|200px|Usa ka adlaw pala nga pisó ]]

==Manok nga Pagkaon==

Gin'aataman an manok para sa kanya karne, gintatawag ini na ''broiler'', ngan para sa bonay ''(layer)''. Nabubuhi an manok sa edad na 6 katuig ug lahos pa, pero an broiler na manok diri malahos 6 ka-semana para asalon.<ref>{{cite web|url=http://www.animalsaustralia.org/factsheets/broiler_chickens.php |title=Broiler Chickens Fact Sheet // Animals Australia |publisher=Animalsaustralia.org |accessdate=29 Agosto 2010}}</ref> It manok usa ha pinakasikat nga [[karne]] ha bug-os na kalibutan. Puydi ito lutuon ha tinola, adobo, prito, hatuk, sugba.

An ''[[Leghorn|White Leghorn]]'', ''[[Plymouth Rock (manok)|Plymouth Rock]]'', ngan ''[[Rhode Island Red]]'', amo an tulo sa daramo na klase sin ''broiler'' ngan ''layers'' na manok.

==Manok nga Panbulang==
[[paypay:Cockfighter.jpg|thumb|right|panbulang na talisayon.]]
Ha Pilipinas, usa nga libangan an pagbulang han manok. Kinikilala an manok na panbulang ha iya kulay. An Busag nga manok tinatawag na ugis, an pili naman luro, an dulaw na may busag talisayon. Kabilyada naman an mapusyaw na pagkabaga. An kulay abo, abuhon an tawag.  
[[Paypay:Kadaknath-Chicken.jpg|thumbnail|mga luro na manok]]

==Mga Sakit Sa Manok==

Ha Samar, an agsub na nadapu nga sakit han manok amo an '''Puko''', ngan Takwaw. An '''Takwaw''' amo an usa nga klase sin sip'on ha manok ngan natapon ini ha igkasi manok ngan hataas an mortalidad.

Gin dadapuan liwat an manok sin oraora kadidigto na mananap na nasupsop sa kanra dugo, an '''habon'''.

Mayda gihap ini sakit tungod han gapeworms.

==Pinanbasaran==
{{reflist}}

==Padugang nga barasahon==
*{{cite book
  | last = Green-Armytage
  | first = Stephen
  | title = Extraordinary Chickens
  | url = https://archive.org/details/extraordinarychi0000gree_v2g2
  | publisher = Harry N. Abrams
  |date=October 2000
  | isbn = 0-8109-3343-8}}
*{{cite book
  | last = Smith
  | first = Page
  |author2=Charles Daniel
  | authorlink = Page Smith
  | title = The Chicken Book
  | url = https://archive.org/details/chickenbook0000smit
  | publisher = University of Georgia Press
  |date=April 2000
  | isbn = 0-8203-2213-X}}
* [http://www.caves.res.in/journal/c.htm Biswas Siddharth 2014] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140503002921/http://www.caves.res.in/journal/c.htm |date=2014-05-03 }} Gallus gallus domesticus Linnaeus, 1758: Keep safe your domestic fowl from your domestic foul. Ambient Science, 1(1): 41-43

==Mga sumpay ha gawas==
{{Wikispecies|Gallus gallus domesticus|Chicken}}
{{commons and category|Chickens|Chickens}}
{{Wikiquote|Chickens}}
{{Wiktionary}}
* {{dmoz|Science/Agriculture/Animals/Birds/Poultry/Chickens/|Chickens}}
* {{britannica|110675}}

[[Kaarangay:Agrikultura]]
[[Kaarangay:Zoolohiya]]
[[Kaarangay:Hinoptan nga mga hayop]]
[[Kaarangay:Tamsi]]