An pagkakaiba han mga rebisyon han "Bayinnaung"
No edit summary |
No edit summary |
||
| Bagis 42: | Bagis 42: | ||
| death_date = {{death date and age|1581|10|10|1516|1|16|df=y}} <br/> Martes, Kadayaw nga bulan han [[Tazaungmon]] 943 ME |
| death_date = {{death date and age|1581|10|10|1516|1|16|df=y}} <br/> Martes, Kadayaw nga bulan han [[Tazaungmon]] 943 ME |
||
| death_place = [[Bago, Burma|Pegu]] (Bago) |
| death_place = [[Bago, Burma|Pegu]] (Bago) |
||
| burial_date = 15 |
| burial_date = 15 Oktubre 1581 |
||
| burial_place = [[ |
| burial_place = [[Palasyo han Kanbawzathadi]] |
||
| religion = [[Theravada |
| religion = [[Theravada nga Buddhismo]] |
||
| signature = |
| signature = |
||
}} |
}} |
||
Pagbabag-o han 03:08, 20 Septyembre 2019
| Bayinnaung ဘုရင့်နောင် | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Istatuwa ni Bayinnaung ha atubangan han Nasodnon nga Museo han Myanmar | |||||
Hanthawaddy (1552–1581)
Ava (1555–1581) Shan nga mga estado (1557–1581) Manipur (1560–1581) Tsino nga mga Shan nga estado (1562–1581) Salatan nga Arakan (1580–1581) | |||||
| Paghadì | 30 Abril 1550 – 10 Oktubre 1581 | ||||
| Pagkoronar |
11 Enero 1551 ha Toungoo 12 Enero 1554 ha Pegu | ||||
| Nag-uná | Tabinshwehti | ||||
| Nagsunod | Nanda | ||||
| Manguna nga Ministro | Binnya Dala (1559–1573) | ||||
| Suserano han Lan Na | |||||
| Paghadì | 2 Abril 1558 – 10 Oktubre 1581 | ||||
| Nag-uná | Bag-o nga Puwesto | ||||
| Nagsunod | Nanda | ||||
| Hadì |
Mekuti (1558–1563) Visuddhadevi (1565–1579) Nawrahta Minsaw (1579–1581) | ||||
| Suserano han Siam | |||||
| Paghadì | 18 Pebrero 1564 – 10 Oktubre 1581 | ||||
| Nag-uná | Bag-o nga Puwesto | ||||
| Nagsunod | Nanda | ||||
| Hadì |
Mahinthrathirat (1564–1568) Maha Thammarachathirat (1569–1581) | ||||
| Suserano han Lan Xang | |||||
| Paghadì |
2 Enero 1565 – c. Enero 1568 Pebrero 1570 – sayó nga 1572 6 Disyembre 1574 – 10 Oktubre 1581 | ||||
| Nag-uná | Bag-o nga Puwesto | ||||
| Nagsunod | Nanda | ||||
| Hadì |
Maing Pat Sawbwa (1565–1568, 1570–1572) Maha Ouparat (1574–1581) | ||||
| Natawo |
16 Enero 1516 Wednesday, ika-12 nga pag-wax han Tabodwe 877 ME Toungoo (Taungoo) | ||||
| Namatay |
10 Oktubre 1581 (edad 65) Martes, Kadayaw nga bulan han Tazaungmon 943 ME Pegu (Bago) | ||||
| Paglubong |
15 Oktubre 1581 Palasyo han Kanbawzathadi | ||||
| Konsorte |
Atula Thiri Sanda Dewi Yaza Dewi | ||||
| Anak upod hin mga iba... |
Inwa Mibaya Nanda Nawrahta Minsaw Nyaungyan Min Khin Saw Yaza Datu Kalaya Thiri Thudhamma Yaza | ||||
| |||||
| Panimalay | Toungoo | ||||
| Amay | Mingyi Swe | ||||
| Iroy | Shin Myo Myat | ||||
| Relihiyon | Theravada nga Buddhismo | ||||
Hi Bayinnaung Kyawhtin Nawrahta (Binirmano: ဘုရင့်နောင် ကျော်ထင်နော်ရထာ [bəjɪ̰ɴ nàʊɴ tɕɔ̀ tʰɪ̀ɴ nɔ̀jətʰà]; Thai: บุเรงนองกะยอดินนรธา, rtgs: Burengnong Kayodin Noratha; 16 Enero 1516 – 10 Oktubre 1581) hadí han Toungoo nga Dinastiya han Birmania o Burma (Myanmar) tikang 1550 kutob 1581. Dida han iya 31-ka-tuig hin paghadì, nga gintawag nga "gidakoi nga pagbutó hin kusog hin tawo nga nakit-an ha Burma", gintukod ni Bayinnaung an posible amo an gidako-i nga imperyo ha kaagi han Timugan nga Asya,[1] nga naglakip hin dako nga bahin han yana-nga-adlaw nga Burma, an Tsino nga Shan nga mga estado, Lan Na, Lan Xang, Manipur ngan Siam.[2]
Bisan man kun nahinumdoman hiyá tungod han iya paghimo hin imperyo, an gidako-i nga naipabilin ni Bayinnaung amo an iya paglakip hin dig-on o pag-integrar han Shan nga mga estado ngadto han mga ginhadi-an nga nahibasi ha siong han Irrawaddy. Katapos han pagsakop han mga Shan nga estado han 1557–1563, nagbutang an hadi hin sistema hin pagdumara nga nag-iban han gahom han mga heredero nga mga Shan nga saopha, ngan ginbalhin an mga custombre han mga Shan nga sumunod han mga pamatasan ha kapatagan. Natanggal dinhi an kataragman hin mga panalakay hin mga Shan ngadto han Igbaw nga Burma, nga usá nga maiha nga kinabarak-an han Igbaw nga Burma tikang han urhe nga ika-13 nga gatostuig. An polisiya niya han mga Shan ginsunod hin mga Birmano nga mga hadi kutob han kataposan nga kahulog tikangha poder han ginhad-ian ngadto han mga Britaniko han 1885.[3]
Bisan pa man, waray mahiutro ni Bayinnaung ini nga administratibo nga polisya ha tanan nga dapit han iya hirayo nga imperyo. An iya imperyo usá nga katitirok hin mga kasanhi nga mga soberano nga mga ginhadi-an, nga diin an mga hadi nasunod ha iya nga Cakkavatti (Unibersal nga Manguna), diri an Ginhadi-an han Toungoo. Ha matuod, an Ava ngan Siam nanrebelde hin mga duha là ka tuig katapos han iya kamatayan. Pag 1599, tanan nga mga basalyo nga mga estado nanrebelde, ngan an Imperyo Toungoo nabungkag hin bug-os.
Ginkikita hi Bayinnaung nga usá han tulo nga pinakadako nga mga hadi han Birmania, upod kan Anawrahta ngan Alaungpaya. Pipira han mga pinakaprominente nga lugar ha yana nga Myanmar ginngaranan ha iya dungog. Kilalado gihapon hiyá ha Thailand nga Phra Chao Chana Sip Thit (พระเจ้าชนะสิบทิศ, "Madaog han Napulo ka Direksyon").