Jump to content

Rio de Janeiro

Igliwat an mga sumpay
Tikang ha Wikipedia
Rio de Janeiro
Bungto
An Bungto han
Rio de Janeiro
Bandira han Rio de Janeiro
Bandira		Opisyal nga selyo han Rio de Janeiro
Selyo
Nasod Brasil
Websayt www.rio.rj.gov.br

An syudad han Rio de Janeiro (lokal nga Pinortuges nga pagluwas: [ˈʁiu dʒi ʒaˈnɛjɾu],[1] Salog han Enero), nga an bug-os nga ngaran ha pagtikang São Sebastião do Rio de Janeiro (San Sebastian han Salog han Enero), amo an kapital han estado han Rio de Janeiro ngan amo an ikaduha nga gidako-i nga syudad han nasod Brasil. Ini amo gihapon an ikatulo nga gidako-i nga metropolitana nga kahaluag ngan aglomerasyon ha Salatan nga Amerika[2][3] ika-6 nga gidako-i ha mga Amerika, ngan ika-26 ha kalibutan.[4]

An syudad amo an ulohan o kapital han Brasil hin haros duha ka siglo, tikang han 1763 tubtob han 1815 han panahon nga kolonyahanon nga Portuges, tikang han 1815 tubtob han 1821 komo ulohan han Gin-usa nga Ginhadi-an han Portugal, Brasil ngan han Algarves, ngan tikang han 1822 tubtob 1960 komo ulohan hin naglulugaring nga nasod. Gin-agnayan an Rio nga Cidade Maravilhosa o "Urusahon nga Syudad".

An Rio de Janeiro in nagrerepresentar han ikaduha nga gidakoi nga GDP han nasod (ngan ika-30 nga gidakoi ha kalibutan, nga ginbabanabanahan nga may-ada 343 bilyones reais (IBGE/2008), ngan ini in mga ulobuhatan han duha nga mga dagko nga Brasilhanon nga companya - Petrobras ngan Vale, ngan mga dagko nga companya han lana ngan teleponyo ha Brasil, labot la han mga gidakoi nga conglomerato han medya ngan companya han communicasyon ha Salatan nga America, an Mga Katig-uban Globo. Balay hin damo nga mga unibersidad ngan mga instituto, ini an ikaduha ha gidakoi nga pamumutnga han panhalikat ngan panpadukwag ha Brasil, nga may-ada 17% han nasodnon nga produksyon syentifico - sumala han 2005 nga datos.

An Rio de Janeiro in ginkakadtoan nga dagkonbungto ha salatan nga hemisfero ngan in bantog ha natural nga kalibungan, mga karisyuhan carnival, samba, Bossa Nova, ngan mga dagat balneario sugad han Barra da Tijuca, Copacabana, Ipanema, ngan Leblon. An iba nga gibantogi nga tigaman ha pagdugang han mga dagat in naglalakip an higante nga estatuwa han Cristo nga Manurubos ('Cristo Redentor') ha bawbaw han Bukid Corcovado, nga ginngaranan nga usa ha Pito ha Bag-o nga Makalilisang ha Kalibutan; bukid Tinapay hin Asukar (Pão de Açúcar) lakip an iya de cable nga kotse; an Sambódromo, ngan Estadio Maracanã, usa ha gidakoi nga estadio panfotbol ha kalibutan. An 2016 Katpaso nga Olimpico in mahihitabo ha Rio de Janeiro, kun diin matitigamnan nga syahan nga makapot an usa nga Salatan Americanhon nga dagkonbungto hini nga panhitabo. Igdudumara liwat an kataposan nga mulay han 2014 FIFA World Cup ha kanan Rio Estadio Maracanã.

Heyograpiya

[igliwat | Igliwat an wikitext]

An Rio de Janeiro in nahamutang ha kanan Brasil Atlantico baybayon nga dapit, harani ha Tropico han Capricorn, kun diin an baybayon hin naatubang pasinirangan-katundan. Kadak-an naatubang pasalatan, an syudad in nahitukod ha sabang hini nga bagis nga baybayon, Bahia han Guanabara, ngan an iya pasakob in gintitigamnan hin usa nga katungtungan hin tuna nga gintatawag nga Tinapay hin Asukar (Pão de Açúcar) – usa nga nakikilal-an ha syudad.

An Sentro, an kabutngaan han Rio, in natungtong ha mga patag han katundan nga baybayon han Bahia han Guanabara. An durudako nga bahin han syudad, agsob gintatawag nga Sona Amihanan, in naunat pakadto ha dumagsaan han mga patag nga naglalakip han pandagat ngan pantuna nga mga sedimento ngan mga bukid-bukid ngan pipita nga batoon nga mga bukid. An Salatan nga Sona han syudad, nga naabot han mga kadagatan, in mayda katubtuban tikang ha Sentro ngan tikang ha Amihanan nga Sona pinaagi hann baybayonon nga mga bukid. Ini nga mga bukid ngan mga pungtod in mga lapos han Serra do Mar ha kanawayan, an daan nga gneis-granito nga kadena hin kabugkiran nga nagpoporma han mga salatan nga mga pakiling nga katunaan han Brasilhanon nga mga Hitaas nga Katunaan. An kadak-an han Katundan nga Sona, in nauutod han bukidnon nga mga katunaan, nga maaabot pinaagi han mga bag-o nga dalan ngan tunel ka kataposan han ika 20 nga gatostuig.

An popyulasyon han syudad han Rio de Janeiro, nga aada ha kahaluag nga 1,182.3 kilometro kwadrado (456.4 milya kwadrado), in ginbabanabanahan nga aada ha 6,100,000. An popyulasyon han durudako nga lugar metropolitana in ginbabanabanahan nga aada ha 11-13.5 milyones. Ini an kanan Brasil ulohan tubtob 1960, kun diin ginsaliwanan han Brasilia. An mga monupyo han syudad hin ginkikilala nga Cariocas. An buhatanon nga awit han Rio amo an "Cidade Maravilhosa".

Pinanbasaran

[igliwat | Igliwat an wikitext]
  1. ↑ Ha kalain nga Brasilenyo nga Pinortuges nga ginyayakan ha Rio de Janeiro, sumala han Larousse Concise Dictionary: Portuguese-English, 2008, p. 339 (nga diin an mga pagluwas "refletem a língua falada no Rio de Janeiro"). An Europeo nga Pinortuges nga pagluwas amo an: [ˈʁiu dɨ ʒɐˈnɐjɾu]
  2. ↑ R.L. Forstall, R.P. Greene, and J.B. Pick, "Which are the largest? Why published populations for major world urban areas vary so greatly" Ginhipos 2010-05-31 han Wayback Machine, City Futures Conference, (University of Illinois at Chicago, July 2004) – Table 5 (p.34)
  3. ↑ City Population agglomeration list. City Population. Ginkuhà dida han Hulyo 30, 2009.
  4. ↑ "Rio 2016". Rio 2016. Ginhipos tikang han orihinal han 2010-12-27. Ginkuhà Marso 14, 2010.

Mga sumpay ha gawas

[igliwat | Igliwat an wikitext]
An Wikimedia Commons mayda media nga nahahanungod han: Rio de Janeiro city

Rio de Janeiro pagtugway hit paglakat tikang ha Wikivoyage

Ginkuha tikang ha "https://war.wikipedia.org/w/index.php?title=Rio_de_Janeiro&oldid=6340046"