Kitaa an tinikangan para han Syudad han Vaticano

{{Infobox Nasod
|native_name              = {{small|{{native name|la|Status Civitatis Vaticanae}}<br/>{{native name|it|Stato della Città del Vaticano}}}}<ref>[http://www.vaticanstate.va/NR/rdonlyres/FBFEA0E8-B43A-452A-AAA0-1AF49590F658/2614/TrattatoSantaSedeItalia.pdf Tratado ha butnga han Santa Sede ngan Italya,] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120309093658/http://www.vaticanstate.va/NR/rdonlyres/FBFEA0E8-B43A-452A-AAA0-1AF49590F658/2614/TrattatoSantaSedeItalia.pdf |date=2012-03-09 }} article 26.</ref>
|conventional_long_name   = Estado han Syudad han Vaticano
|common_name              = Syudad han Vaticano
|image_flag               = Flag of the Vatican City - 2001 version.svg
|image_coat               = Vatican City CoA.svg
|symbol_type              = Coat of arms
|image_map                = Location Vatican City Europe.png
|map_caption = {{map caption|location_color=green|region=[[Europa]]|region_color=dark grey|legend=Location Vatican City Europe.png}}
|national_motto           = 
|ethnic_groups            = [[Italyano nga katawhan|mga Italyano]], [[Swiza nga katawhan|mga Swiza]] ([[Swiza nga Bantay|mga Swiza nga Bantay]]), iba pa <ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vt.html |title=CIA - The World Factbook - Holy See (Vatican City) |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2009-10-10 |archive-date=2019-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190107082440/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vt.html%20 |url-status=dead }}</ref>
| national_anthem          = {{native name|it|[[Inno pontificio|Inno e Marcia Pontificale]]}}<br />{{small|"Pontifisyo nga Awit ngan Marcha"}}<div style="padding-top:0.5em;">[[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|center]]</div>
|capital                  = Syudad han Vaticano<ref>An Syudad han Vaticano usa nga [[syudad-nga-estado]]</ref>
|official_languages       = [[Initalyano]]<!--An Syudad han Vaticano, nga nagamit hin Initalyano là, DIRI amo gihapon an Santa Sede, nga nagamit hin Linatin.--><ref>Ha pagsunod han parrafo 2 han ''Legge sulle fonti del diritto'' han 7 Hunyo 1929, an ngatanan nga mga balaod ngan mga surundon han estado ginmamantala ha Initalyano nga ''Supplemento per le leggi e disposizioni dello Stato della Città del Vaticano'' nga ginkakanit han [[Acta Apostolicae Sedis]]. An nahasurat han syahan nga pito nga mga butang nga ginmantala hiton nga supplemento ginhahatag [http://www.vaticanstate.va/NR/rdonlyres/FBFEA0E8-B43A-452A-AAA0-1AF49590F658/2615/Supplemento.pdf didi.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101227194112/http://www.vaticanstate.va/NR/rdonlyres/FBFEA0E8-B43A-452A-AAA0-1AF49590F658/2615/Supplemento.pdf |date=2010-12-27 }} Samtang an estado ngahaw nagamit hin Initalyano là, damo pa nga mga pinulongan an ginagamit han mga institusyon nga nahamutang ha sakob han estado sugad han [[Santa Sede]], an [[Swisa nga Gwardya|Pontifisyo nga Gwardya Swisa]], ngan an [[Sanghiran nga Pontifisyo hin mga Siyensya]]. An Santa Sede nagamit hit [[Linatin]] nga opisyal nga pinulongan ngan han [[Frinanses]] nga diplomatiko nga pinulongan; dugang pa, an [[Secretariat han Estado (Santa Sede)|Secretariat han Estado]] nagamit hin [[Ininglis]], [[Inaleman]], [[Initalyano]], [[Pinolako]], [[Pinortuges]] ngan [[Kinatsila]]. An Gwardya Swisa, nga diin an mga sugo ha martsa ginhahatag ha Inaleman, nagamit gihapon hin Frinanses ngan Initalyano ha ngatanan nga opisyal nga mga seremonyas.  An semi-opisyal nga peryodiko han Santa Sede nga  [[L'Osservatore Romano]] nagamit hin Ininglis, Frinanses, Inaleman, Initalyano [[Malayalam nga pinulongan|Malayalam]], Pinolako, Pinortuges ngan Kinatsila. An [[Radyo Vaticano]] nagamit hin Inalbano, Amharic, Inarabo, Inarmenya, Byeloruso, Binulgarya, Inintsek, Krinoatyano, Tseka, Esperanto, Iningles, Tinag-alog, Frinanses, Inaleman, Hindi, Hinungaryano, Initalyano, Kiswahili, Latvyano, Lithuanyano, Malayalam, Pinolako, Pinortuges, Rumanyano, Rinuso, Slovak, Slovenyano, Somali, Kinatsila, Tamil, Tigringna, Ukranyano, ngan Vinyetnames.</ref>
|latd=41 |latm=54 |latNS=N |longd=12 |longm=27 |longEW=E
| government_type          = [[Unitaryo nga estado|Unitaryo]] nga [[monarkiya absoluta]]<ref>{{cite web|url=http://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/index.htm |title=Internet portal of Vatican City State |publisher=Vatican City State |accessdate=9 Hulyo 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110524030947/http://www.vaticanstate.va/EN/State_and_Government/StateDepartments/index.htm |archivedate=24 Mayo 2011 }}</ref> ha ilarom hin [[pansingbahan]]<ref name="factbook"/> ngan [[monarkiya nga elihido|elihido]]<ref>Robbers, Gerhard (2006) [https://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&pg=PA1009 ''Encyclopedia of World Constitutions'']. Infobase Publishing. {{ISBN|978-0-81606078-8}}. p. 1009</ref> nga [[teokrasiya]]<ref>Nick Megoran (2009) [http://www.staff.ncl.ac.uk/nick.megoran/pdf/theocracy.pdf "Theocracy"], p. 226 ha ''International Encyclopedia of Human Geography'', vol. 11, Elsevier {{ISBN|978-0-08-044911-1}}</ref>
| leader_title1            = [[Soberaniya|Soberano nga entidad]]
| leader_name1             = [[Santa Sede]]
| leader_title2            = [[Talaan hin mga Soberano han Estado han Syudad han Vaticano|Soberano]]
| leader_name2             = {{Yana nga Papa Katoliko|[[Papa Francisco]]}}
| leader_title3            = [[Kardinal nga Maghirilom hin Estado|Maghirilom hin Estado]]
| leader_name3             = [[Pietro Parolin]]
| leader_title4            = [[Mangulo han Pontifisyo nga Komisyon para han Estado han Syudad han Vaticano|Mangulo han<br />Governorato]]
| leader_name4             = <br />[[Fernando Vérgez Alzaga]]
| legislature              = [[Pontifisyo nga Komisyon para han Estado han Syudad han Vaticano|Pontifisyo nga Komisyon]]
| established_event1       = [[Kasabotan han Letran]]
| sovereignty_type         = Paglugaring {{nobold|tikang han [[Ginhadi-an han Italya|Italya]]}}
| established_date1        = 11 Pebrero 1929; {{years ago|1929}} ka tuig hadto
|area_rank                = ika-233
|area_magnitude           = 1 E5
|area_km2                 = 0.44
|area_sq_mi               = 0.17
|percent_water            = <!-- 0 -->
|population_estimate      = 826<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vt.html Holy See (Vatican City)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190107082440/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vt.html%20 |date=2019-01-07 }}, ''The World Factbook'', CIA. Ginkuhà 14 Abril 2009.</ref>
|population_estimate_rank = ika-220
|population_estimate_year = Hulyo 2009
|population_census        = 
|population_census_year   = 
|population_density_km2   = 1877
|population_density_sq_mi = 4859
|population_density_rank  = ika-6
|GDP_PPP                  = 
|GDP_PPP_rank             = 
|GDP_PPP_year             = 
|GDP_PPP_per_capita       = 
|GDP_PPP_per_capita_rank  = 
|sovereignty_type         = [[Paglugaring]]
|sovereignty_note         = tikang han [[Ginhadi-an han Italya (1861–1946)|Ginhadi-an han Italya]]
|established_event1       = [[Pacto Letrán]]
|established_date1        = 11 Pebrero 1929
|currency                 = [[Euro]] (€)<ref>Tikang han 1 Enero 2002. [http://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/sp_ss_scv/informazione_generale/sp_ss_scv_info-generale_en.html#Valuta www.vatican.va] [[Holy See Press office]] — Impormasyon hin Kasahiran. Ginkuhà 23 Oktubre 2009</ref><ref>ugsa han 2002, an [[Vaticano nga lira]] (nga patas upod han Italyano nga lira)</ref>
|currency_code            = EUR
|country_code             = <!-- ? SCV -->
|time_zone                = [[Central European Time|CET]]
|utc_offset               = +1
|time_zone_DST            = [[Central European Summer Time|CEST]]
|utc_offset_DST           = +2
|drives_on                =tuo<ref group="note">It mga bisita nga mga turista diri gintutugotan pagmanehar ha sakob han Vaticano nga waray ispisyal nga pagtugot, nga agsob ginhahatag la ha mayda mga panuyo hin trabaho hin opisina ha Vaticano.</ref>
|cctld                    = [[.va]]
|calling_code             = [[Mga ihap ha telepono ha Syudad han Vaticano|+379]]<ref>An [[ITU-T]] nagdesignar han kodigo nga 379 ngadto han Syudad han Vaticano. Bisan pa, an Syudad han Vaticano lakip dida han Italyano nga plano hin mga ihap ha telepono ngan nagamit han Italyano nga kodigo hin nasod nga 39, nga ginsusundan hin 06 (para han Roma) ngan 698.</ref>
|ISO_3166-1_alpha2        = 
|ISO_3166-1_alpha3        = 
|ISO_3166-1_numeric       = 
|sport_code               = 
|vehicle_code             = V<ref>[http://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/sp_ss_scv/informazione_generale/sp_ss_scv_info-generale_en.html#Targa www.vatican.va] [[Holy See Press office]] — Impormasyon ha Kasahiran. Ginkuha 23 Oktubre 2009</ref>
}}
An '''Syudad han Vaticano''' nga ha opisyal nga pagtawag '''Estado han Syudad han Vaticano''' ({{lang-it|Stato della Città del Vaticano}};{{efn|1={{lang|it|Stato della Città del Vaticano}} ({{IPA-it|ˈstaːto della tʃitˈta ddel vatiˈkaːno}})<ref>[http://www.dizionario.rai.it/poplemma.aspx?lid=71907 ''città''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200812063044/http://www.dizionario.rai.it/poplemma.aspx?lid=71907 |date=2020-08-12 }} ha DOP</ref><ref>[http://www.dipionline.it/dizionario/ricerca?lemma=Città+del+Vaticano ''Città del Vaticano''] ha DiPI Online</ref> amo an ngaran nga gingagamit ha [https://web.archive.org/web/20120822001817/http://www.vatican.va/vatican_city_state/legislation/documents/scv_doc_20001126_legge-fondamentale-scv_it.html nahasurat] han [[Konstitusyon|Batakan Balaod]] han estado ngan han [http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en.html opisyal nga websayt han estado].}} {{lang-la|Status Civitatis Vaticanae}}),{{efn|1=An [[Linatin nga pagsurat ngan pagluwas|Pansingbahan]], ngan sugad man, opisyal, nga pagluwás {{IPA-la|ˈstatus tʃiviˈtatis vatiˈkane|}}; an [[Linatin nga pagsurat ngan pagluwas|Klasikal]] nga pagluwás {{IPA-la|ˈstatʊs kiːwɪˈtaːtɪs waːtɪˈkaːnae̯|}}.}}{{efn|Ha mga yinaknan nga ginagamit han [[Secretariat hin Estado (Santa Sede)|Secretariat hin Estado]] han [[Santa Sede]] (gawas han Winaray ngan Initalyano nga ginpahayag na ha igbaw):
* {{lang-fr|Cité du Vatican}}—''{{lang|fr|État de la Cité du Vatican}}''
* {{lang-de|Vatikanstadt}}, cf. ''{{lang|de|Vatikan}}''—''{{lang|de|Staat Vatikanstadt}}'' (ha Austria: ''{{lang|de|Staat der Vatikanstadt}}'')
* {{lang-es|Ciudad del Vaticano}}—''{{lang|es|Estado de la Ciudad del Vaticano}}''
* {{lang-pl|Miasto Watykańskie}}, cf. ''{{lang|pl|Watykan}}''—''{{lang|pl|Państwo Watykańskie}}''
* {{lang-pt|Cidade do Vaticano}}—''{{lang|pt|Estado da Cidade do Vaticano}}''}} usa nga ginpalibotan hin tuna nga soberano nga syudad-nga-estado. An teritoryo hini amo in ginpalibotan hin bungbung nga enclave ha sakob han syudad han [[Roma]]. Ha kadako nga 44 ka hektarya (108.7 nga acre) amo ini an giguti-ayi nga naglulugaring nga estado han kalibutan.<ref name="factbook">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vt.html|title=Holy See (Vatican City)|accessdate=2007-02-22|work=CIA — The World Factbook|archive-date=2019-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107082440/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/vt.html%20|url-status=dead}}</ref>

Ginhimo ini pinaagi han Kasabotan han Letran (puyde liwat tawagon nga ''Pacto de Letrán'' o ''Lateran Treaty'') han 1929 nga bag-o nga entidad. An kataposan nga nahabilin han kasanhi (756 tubtob 1870) nga mga [[Estados Pontificios]] ginbug-os nga ginlakip ngadto han [[Italya|Italyano nga estado]], nga han una usa nga [[Ginhadi-an han Italya (1861–1946)|ginhadi-an]], dida han 1870, nga amo gihapon an naglakip hin iba nga mga estado nga Italyano sugad han [[Duha nga Sicilias]], nga nagin nagsunod-nga-estado han ngatanan hini nga mga estado ha mga katungod ngan mga obligasyon.

An Syudad han Vaticano usa nga diri-gin-ereder, nga gin-eelihir nga kanan-kapadi-an nga monarkiya nga ginpapamunoan han [[Obispo han Roma]] — an [[Papa|Papa Katoliko]]. An gihataasi nga mga funsyonaryo han estado hini mga kapadi-an han [[Singbahan Katoliko]]. Amo ini an soberano nga teritoryo han [[Santa Sede]] (ha Linatin: ''Sancta Sedes''; ha literal nga Winaray: ''Baraan nga Lingkoranan'' o ''Baraan nga Lingkoran'') ngan dinhe nahimutang an [[Palasyo Apostoliko]] — an opisyal nga urukyan han Papa — ngan han [[Curia Romana]]. Amo nga, samtang an lingkoranan han simbahan ([[katedral]]) han Papa komo Obispo han Roma (an [[Basilika]] han [[Archibasílika ni San Juan de Letrán|San Juan Letrán]]) nahamutang ha gawas han mga bungbong hini, ha [[Roma]], an Syudad han Vaticano amo an sinisiring nga kapital hin gobyerno han Simbahan Katolika.

==Ngaran==
An ngaran nga {{linktext|Syudad han Vaticano}} syahan nga gin-gamit dida han [[Kasabotan han Letrán]], nga ginpirma dida han 11 han Pebrero 1929, nga nagtúkod han yana nga syudad-nga-estado. Ginkuha an ngaran tikang han [[Pungtod han Vaticano]], an heyograpiko nga kahamutangan han estado. An "Vaticano" ginkúhà tikang hin ngaran hin [[Etruscano nga sibilisasyon|Etruscano]] nga gin-ukyan,  ''Vatica'' o ''Vaticum'' nga buot sidngon taramnan, nga nahamutang dida han kahaluag nga gintawag han mga Romano nga ''vaticanus ager'', "Vaticano nga teritoryo".

An opisyal nga [[Initalyano|Initalyano]] nga ngaran han syudad ''{{lang|it|Città del Vaticano}}'' o, kun poropormal, ''{{lang|it|Stato della Città del Vaticano}}'', buot sidngon "Estado han Syudad han Vaticano". Bisan kun an [[Santa Sede]] (nga laín tikang han Syudad han Vaticano) ngan an Singbahan Katolika nagamit hin [[Pansingbahan nga Linatin]] ha opisyal nga mga dokumento, nagamit an Syudad han Vaticano han Initalyano komo opisyal nga yinaknan. ''{{lang|la|Status Civitatis Vaticanæ}}'' an [[Linatin nga ngaran]];<ref>{{cite web| url=http://w2.vatican.va/content/pius-xii/la/apost_constitutions/documents/hf_p-xii_apc_19451208_vacantis-apostolicae-sedis.html| title=Apostolic Constitution| language=Linatin}}</ref><ref>{{cite web| title=Surat kan Giovanni Kardinal Lajolo| author=Papa Francisco| date=8 Septyembre 2014| publisher=The Vatican| url=http://w2.vatican.va/content/francesco/la/letters/2014/documents/papa-francesco_20140908_lettera-card-giovanni-lajolo.html| language=Linatin| accessdate=28 Mayo 2015}}</ref> gin-gagamit ini ha mga opisyal nga dokumento, diri la han Santa Sede kundi han kadam'an nga mga opisyal nga dokumento han Singbahan ngan han [[Papa]].

==Mga tigaman==
{{notelist|30em}}

==Mga pinanbasaran==
{{reflist|group=note}}

==Mga ginkutlo==
{{Reflist|30em}}

==Bibliograpiya==
*{{cite book |last=Chadwick |first=Owen |authorlink=Owen Chadwick |title=Britain and the Vatican During the Second World War | date = 1988 |publisher=Cambridge University Press |location= Cambridge|isbn= 0-521-36825-1|ref=harv}} 
*{{cite book|last=Kent|first=Peter C.| date = 2002|title=The Lonely Cold War of Pope Pius XII: The Roman Catholic Church and the Division of Europe, 1943–1950|location=Montreal|publisher=McGill-Queen's University Press|isbn=0-7735-2326-X|ref=harv}}
*{{cite book |last=Morley |first=John F. |title= Vatican Diplomacy and the Jews During the Holocaust, 1939–1943 |url=https://archive.org/details/vaticandiplomacy00morl | date = 1980|publisher=Ktav Pub. House |location=New York |isbn=0-87068-701-8|ref=harv}}
*{{cite book|last=Nichols|first=Fiona|title=Rome and the Vatican|url=http://books.google.com/books?id=S-TekVnvyx4C&pg=PA85| date = 2006|publisher=New Holland|location=London|isbn=978-1-84537-500-3|pages=85–96|ref=Nichols69}}{{Dead link|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot }}
*{{cite book |last=Ricci |first=Corrado |last2=Begni|first2=Ernesto |title= The Vatican: Its History, Its Treasures| date = 2003|origyear=1914 |publisher= Kessinger Publishing|isbn=0-7661-3941-7|ref=harv}}
*{{Catholic|wstitle=The Vatican}}

==Mga sumpay ha gawas==
{{Commons|Vaticano}}
{{Wikivoyage|Rome/Vatican|The Vatican}}
*{{Official website|http://www.vaticanstate.va/EN/homepage.htm}}
*[http://www.vatican.va/phome_en.htm Official website of the Holy See]
*[https://www.youtube.com/watch?v=Svaxr4erV_Q Inside the Vatican] on National Geographic YouTube channel
*[https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-h/holy-see-vatican-city.html Vatican Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081210073743/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-h/holy-see-vatican-city.html |date=2008-12-10 }}
*{{CIA World Factbook link|vt|Holy See (Vatican City)}}
*[http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/holysee.htm Holy See (Vatican City)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160409095742/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/holysee.htm |date=2016-04-09 }} from ''UCB Libraries GovPubs''
*{{dmoz|Regional/Europe/Vatican_City}}
*[http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17994868 Vatican] from the [[BBC News]]
*{{Wikiatlas|Vatican City}}
*{{osmrelation-inline|36989|bullet=no}}
*[http://cdm16028.contentdm.oclc.org/cdm/compoundobject/collection/p15324coll10/id/107497 The Vatican: spirit and art of Christian Rome], a book from The Metropolitan Museum of Art Libraries (fully available online as PDF)
{{clear}}


{{Europa}}

[[Kaarangay:Syudad han Vaticano|Vaticano]]
[[Kaarangay:Nasod|Vaticano]]