Bag-o nga Tuig

Tikang ha Wikipedia
Pabuto han Bag-o nga Tuig
Pagsalin-urog han Bisperas han Bag-o nga Tuig ha Copacabana, Rio de Janeiro, Brazil (2004)
Pagsalin-urog han Bisperas han Bag-o nga Tuig ha Helsinki, Finland (2016)

An Adlaw han Bag-o nga Tuig, nga yinano nga gintatawag gihapon nga Bag-o nga Tuig, amo an pagsalin-urog ha petsa Enero 1, nga amo an syahan nga adlaw han tuig han moderno nga kalendaryo Gregoryano pati liwat an Kalendaryo Juliano. Han tagapag-Gregoriano nga kalendaryo, nga gihahalawigi nga paggamit nga sistema han pan-kalendaryohan ha pagkayana, an Bag-o nga Tuig in natatago han petsa uno han Enero. Ini gihapon an syahan nga adlaw han tuig ha orihinal nga tagapag-Juliano nga kalendaryo ngan an tagapag-Romano ng kalendaryo (kahuman han 153 BC).

Han Kapanahonan han Kabutngaan ha Katundan Europa, samtang an tagapag-Juliano nga kalendaryo in gingagamit pa, ginbalhin han mga gintuinan an Adlaw han Bag-o nga Tuig, depende han lokalidad, ngadto ha usa ha pipira nga lain nga adlaw, lakip an petsa uno han Marso, petsa baynte singko han Marso, Adlaw han Pagkabanhaw, petsa uno han Setyembre, ngan petsa baynte singko han Disyembre. Han pagtikang han tuig 1582, an mga paggamit han kalendaryo Gregoriano in kasirigngon nga an kadam-an nga nasodnon o lokal nga petsa ha Katundan nga Kalibutan ngan lapos pa in nagbalyo ngadto ha paggamit hin uusa la diri na nag-birubilayhin nga petsa para han Adlaw han Bag-o nga Tuig.

An iba nga mga kultura, nag-oobserbar han ira minat-an o panuo nga Adlaw han Bag-o nga Tuig sumala han ira kustombre, danay ha pagdugang ha (tagapag-Gregoryano) kalendaryo sibil. An Tsinino nga Bag-o nga Tuig, an Islamiko nga Bag-o nga Tuig, ngan an Hudeyohanon nga Bag-o nga Tuig in mga mas bantog nga pananglitan. An Indya, Nepal, ngan iba pa nga mga nasod in padayon nagsasalin-urog hin Bag-o nga Tuig ha iba nga mga adlaw.

Han binulan o kinat-upatan han tuig[igliwat | Igliwat an wikitext]

Enero[igliwat | Igliwat an wikitext]

  • Enero 1 - An syahan nga adlaw han tuig sibil ha kalendaryo Gregoryano nga gingagamit han kadam-an nga mga nasod.
    • Ha pagbalibad ha komon nga panuohan, an sibil nga Bag-o nga Tuig han Enero 1 in diri usa nga pista panrelihiyosa han Kristohanon nga Ortodoxo. An liturhikal nga kalendaryo han Sinirangan nga Ortodoxo in waray nahipatik hin bisan ano nga pagsalin-urog han usa ka Bag-o nga Tuig. An Enero 1 mismo usa nga pista panrelihiyon, tungod ini an pista han pagturi kan Kristo (pito kaadlaw kahuman Hiya natawo), ngan an paghinumdom han mga santo. Bisan pa man nagtitikang han petsa uno han Setyembre an liturhikal nga kalendaryo, waray bisan ano nga partikular nga pagsalin-urog panrelihiyon nga nakadikit ha pagtikang han bag-o nga sikulo. An kanasoran Ortodoxo in puydi liwat magsalin-urog ha sibil nga pamaagi han Bag-o nga Tuig. An mga nasunod han ginliwat nga kalendaryo Juliano, (nga ginpandurungan an mga adlaw ha kalendaryo nga Gregoryano), lakip an Bulgaria, Cyprus, Ehipto, Gresya, Romania, Syria ngan Turkiya, in ginsasaurog ngaduha an mga kapistahan sibil ngan panrelihiyon ha Enero 1. Ha iba liwat nga mga nasod ngan lokasyon kun diin an mga singbahan Ortodoxo in napadayon pagsunod ha kalendaryo Juliano, upod han Georgia, Israel, Rusya, an Republika han Macedonia, Serbia, Montenegro, ngan Ukranya, an sibil nga bag-o nga tuig in gin-oobserbar ha petsa 1 han Enero, samtang liwat an kapareho nga pista nga panrelihiyon in natatabo kada petsa 14 han Enero Gregoryano (kun diin petsa 1 han Enero Juliano), ha pagsunod han liturhikal nga kalendaryo.
  • An Hinapon nga Bag-o nga Tuig (正月, Shōgatsu), in pagkayana ginsasaurog ha petsa 1 han Enero, kun diin an pista agsob gin-oobserbar tubtob ha ika-3 han Enero, samtang nasiring liwat an iba nga an Shōgatsu in natitima tubtob petsa 6 han Enero. Ha sakob han tuig 1873, lima katuig kataliwan han Restorasyon Meiji, ginkarawatan han Hapon an kalendaryo Gregoryano.
  • An Sámi nagseselebrar hin Ođđajagemánnu.